موقعيت جغرافيايي غار شاپور
استان فارس در جنوب ايران واقع شده و از نظر آب و هوايي به اقليم فلات مركزي و مناطق نيمه بياباني نزديك است . شهرستان كازرون در يك منطقه جلگه اي قرارگرفته و در 5 كيلومتري خاور 1- كوه كهشو 2- كوه دوان 3- كوه قبله در 8 كيلومتري جنوب و جنوب باختري قرارگرفته است. كوه‌هاي فوق حد مرز زاگرس مركزي و زاگرس جنوبي قرارگرفته اند. آب و هواي گرم و خشك، بيشترين درجه گرما به 45 درجه بالاي صفر و كمترين درجه يك درجه بالاي صفر است. مقدار بارندگي سالانه در اين شهرستان به طور متوسط 330 ميلي متر مي‌باشد .
شاهپور از دهستان‌هاي بخش مركزي شهرستان كازرون است كه در شمال باختري اين بخش واقع شده و محدود است از شمال به شهرستان ممسني و نودان، از جنوب به كوه كمارج و دهستان حومه، از خاور ارتفاعات دوان، از باختر ارتفاعات ناحيه ماهور، موقعيت قرار گيري آن جلگه دامنه كوه است. رودخانه شاهپور از وسط دهستان مي‌گذرد. خرابه هاي شهر بيشاپور و غار معروف آن و نيز نقوش برجسته‌ي ساساني در اين دهستان قراردارد .
در فاصله 25 كيلومتري غرب كازرون، در حاشيه رودخانه شاهپور، در كنار جاده شاهي كه در زمان هخامنشيان، تخت جمشيد را به شوش و در روزگار ساساني به تيسفون متصل مي كرد، در ميان حلقه اي از درختان ليمو و پرتقال و خرما، شهر باستاني بيشاپور قراردارد. اين شهر در رديف بزرگ‌ترين شهرهاي دوره ساساني است .
تنگ طبيعي - تاريخي چوگان در كنار ويرانه هاي شهر باستاني بيشاپور، داراي سه روستا است كه عبارتند از: روستاي تنگ چوگان بالا � تنگ چوگان پايين � تنگ چوگان وسطي و رودخانه شاپور در جهت شمال شرقي به جنوب غربي در ميان تنگ روان است.
غار شاپور در دو سوم ارتفاع كوه [كوه شاپور] در ارتفاع 800 متري از زمين با مختصات جغرافيايي 37 51 طول شرقي و 28 29 عرض شمالي قرارگرفته و 1280متر از سطح دريا ارتفاع دارد. اين غار يكي از سه غاري است كه در قسمت غرب تنگ چوگان قرارگرفته اند. غار شاپور با دهانه اي بزرگتر از دو غار ديگر در وسط است، غار سمت چپ از غار شاپور به غار مادر شاپور معروف است و غار سمت راست غار مرمر ناميده مي‌شود.

مشخصات بيروني غار :
با آنكه كوه شاپور مشرف به روستاي تنگ چوگان وسطا است، اما راه استاندارد براي رسيدن به غار از تنگه چوگان عليا (روستاي كشكولي ) است. مردم محلي مي‌توانند با 30 دقيقه كوهپيمايي به غار برسند، اما براي افراد اماتور حدود 1:30 تا 2ساعت وقت لازم است .راه رسيدن به غار در سال 1329خورشيدي اينگونه توصيف شده است: �رفتن در آن بدون چند نفري ممكن نيست زيرا جايي مخوف و هولناك است. از دامنه كوه به مقدار 3 كيلومتر سربالايي و سنگلاخ كه معادل 30 كيلومتر است و بسياري از جاها پرتگاه (و به قول لرها كمر است.) بالا رفتيم در نزديكي آن غار صعوبت ديگري پيش آمد چه آنجا بايد از قطعه هاي از كوه كه مانند ديوار صاف است به ارتفاع 3 متر بالا رفت و در روي اين تخته سنگ بايد با چهار دست و پا بالا رفت به طوري سخت كه فرد مرگ را جلوي چشم خود مي‌بيند چه در زير پاي شخص دره بسيار، سراشيبي عميقي واقع شده و بدتر از همه اينكه در روي سنگ 3 متري صاف جايي براي درنگ نيست.� البته در حال حاضر اين راه با تمهيداتي كه طي سال‌هاي متمادي انديشيده شده بسيار آسان‌تر گشته است. به علت شيب زياد و سنگي بودن كوهپايه جنوبي كوه شاپور، پوشش گياهي اين ناحيه، تنها به درختچه‌هاي پراكنده بادام كوهي محدود مي‌شود. در حالي كه قسمت‌هايي از كوه شاپور كه داراي شيب كمتري در دامنه اند، جنگلهاي بلوط پراكنده‌اي ديده مي‌شود كه گوياي عمق نسبي خاك مي باشند .
دهانه بيروني غار رو به جنوب و داراي ابعادي به اندازه: ارتفاع دهانه بيروني غار نزديك به 20متر و قطر دهانه آن 02/41 متر است. غاري كوچك درست در سمت راست ورودي غار قراردارد محلي ها اسم اين غار كوچك را آشپزخانه شاپور گذاشته اند .

مشخصات دروني غار :
بعد از ورود به غار مساحتي عريض تر از دهانه وجود دارد و هرچه به طرف عمق پيش رويم از عرض غار كم مي‌شود . اين غار داراي طول تخميني 736 متر در روي نقشه پلان مي‌باشد كه پيكره شاپور اول در فاصله‌ي 84/29 متري از دهانه غار واقع شده است البته شايان ذكر است كه دو حوض سنگي در فاصله تقريبي 4/81 متري از دهانه غار در كف غار جهت جمع آوري آب درون غار نقر شده است. تنوع درجه حرارت در قسمت‌هاي مختلف غار، تنوع رسوبات آهكي، تنوع رطوبت، تغييرات باد، تغييرات سايه روشنها، وجود شعاع‌هاي كوچك نور در قسمتهايي كه با فضاي بيرون ارتباط دارند و بسياري از شاهكارهاي شناخته و ناشناخته طبيعت، همگي به پيدايش اين مجموعه زيبا و شگفت آور منتهي شده است .
اين غار از 4 گذرگاه بزرگ، 5 گذرگاه كوچك، 4 مسير فرعي و 3 تالار تشكيل شده است. پرفسور گيريشمن تالارهاي غار را به وسيله درياچه هاي كوچك جدا از هم اعلام كرده است، اما در حال حاضر شايد به علت بارندگي كم اين درياچه هاي كوچك جاي خود را به مكانهايي از گل و لاي داده اند و به ندرت به اين درياچه ها برخورد مي‌كنيم. از سقف اين غار در همه طرف آب چكيده و گل فشنگ هاي (stalactide)* و تماشايي درست كرده كه حتي شكل حيوانات را در روي سنگها مي توان مجسم كرد .
اين غار به سبب تاريكي و عمق زياد و وجود آب و ليز بودن پرتگاهاي درون غار و نيز وجود غارهاي متعدد جنبي، تاكنون هيچ‌كس موفق نشده همه زوايا و گوشه ها و غارهاي دروني آن را كشف كند. اما به موجب اطلاعاتي كه ورزشكاران، كوهنوردان و نيز باستان شناسان داده اند، نقشه اي از پلان دروني غار تهيه شده اين غار در حدود يك كيلومتر عمق دارد و در يك بخش به صورت دو طبقه ترسيم گشته است .

نشانه هاي تاريخي غار
وجه تسميه غار شاپور، وجود مجسمه باشكوه و عظيمي از شهريار پر آوازه ساساني شاپور اول، بر دهانه ورودي غار است. حوضچه هاي آب: در پشت سر مجسمه در فاصله‌ي تقريبي 4/81 متري از دهانه غار دو حوض وجود دارد كه در سنگهاي كف غار به شكل مستطيل اولي 05/4 متر طول، 2مترعرض و دومي.68/2 طول، 5/1 متر عرض حفر شده است . هر دو حوض در كنار واقع شده و به وسيله يك آّب راهه به هم متصل شده اند. حوض بزرگتر با دو پله و حوض كوچكتر با يك پله به عمق حوض راه دارد. از اين دو حوض به بعد غار تاريك مي‌شود و احتياج به وسايل روشنايي است. در مسافتي دور تر از دو حوض، حوض بزرگي است شبيه به نعل كه دور تا دور آن از 20 متر متجاوز است و به طوري در سراشيبي ساخته اند كه يك طرف آن 1متر و طرف ديگر 4/1 متر عمق دارد .
وجود اين حوضچه ها شايد احتمال استفاده از غار به عنوان يك سكونت‌گاه موقت را مطرح كند . يكي از مهمترين آثاري كه از بررسي غار بدست آمده، آثاري از كوزه هاي شكسته سفالي است، اين سفال‌ها كه مشخصات سفالينه‌ها دوره ساساني اند، يكي از دلايل مهمي است كه مي‌تواند ساخته هاي درون غار را به دوره مذكور ربط دهد.